Ο Πανδίονας ο Α΄, βασιλιάς των Αθηνών είχε δύο κόρες, την Πρόκνη και την Φιλομήλα. Στους δύσκολους καιρούς είχε δεχθεί την βοήθεια του βασιλιά της Θράκης Τηρέα κατά την διάρκεια πολέμου με με γειτονικές περιοχές και επειδή του είχε μεγάλη υποχρέωση, του έδωσε την Πρόκνη για σύζυγο. Ο Τηρέας παντρεύτηκε την Πρόκνη και απέκτησαν μαζί ένα γιο τον Ίτυ.
Η Πρόκνη ζούσε μαζί του για χρόνια, και όταν κάποτε επιθύμησε να δει την αδελφή της Φιλομήλα, ο Τηρέας ανέλαβε να πάει ο ίδιος να την φέρει. Πάντοτε θαύμαζε την ομορφιά και την υπέροχη φωνή της Φιλομήλας και βρήκε την ευκαιρία να την πλησιάσει, με υποχθόνιο σκοπό.
Ο Τηρέας την ποθούσε και κάπου στην ερημιά την βίασε και της έκοψε την γλώσσα, για να μην εξιστορήσει σε κανέναν τα ειδεχθή του εγκλήματα.
Ο Τηρέας φυλάκισε την Φιλομήλα σε πύργο κάπου στην εξοχή και μήνυσε στον πεθερό του Πανδίονα, ότι η Φιλομήλα πέθανε και την έθαψε με όλες τις τιμές που της άρμοζαν και συνέχισε την ζωή του με την Πρόκνη, που έκλαψε πικρά για το θάνατο της αδελφής της.
Ήρθε όμως καιρός που γιόρταζαν στη Θράκη τον Βάκχο και υπήρχε έθιμο να στέλνουν όλοι δώρα στη βασίλισσα. Η φυλακισμένη Φιλομήλα, βρήκε τότε την ευκαιρία να ειδοποιήσει την αδελφή της, στέλνοντας της ένα δώρο. Ύφανε έναν λευκό πέπλο και με κόκκινα σημάδια (γράμματα), μήνυσε στην αδελφή της ότι βρίσκεται ανάμεσα στους δούλους, και όλα όσα κακά της προξένησε ο Τηρέας.
Όταν η Πρόκνη διάβασε το μήνυμα, έψαξε και βρήκε την αδελφή της και οι δυο αδελφές μαζί οργάνωσαν σχέδιο, για να εκδικηθούν τον Τηρέα.
Η Πρόκνη θολωμένη από όσα ξαφνικά έμαθε, δολοφόνησε το παιδί που απέκτησε με τον Τηρέα και αφού το τεμάχισε το μαγείρεψε και το παρέθεσε ως δείπνο στον αδίστακτο Τηρέα.
Ο Τηρέας αφού έφαγε, κατάλαβε τι συνέβη, όταν η Πρόκνη του έδειξε τα μέλη του παιδιού τους. Οι δυο αδελφές έφυγαν βιαστικά από το παλάτι, για να γλυτώσουν και ο Τηρέας έτρεξε και τις κυνήγησε.
Εκεί που έτρεχαν όμως οι αδελφές τις λυπήθηκαν οι θεοί και τις μεταμόρφωσαν σε πουλιά. Η Φιλομήλα μεταμορφώθηκε σε χελιδόνι, γι' αυτό και έχει βραχιά, τραχιά και κακόηχη φωνή το χελιδόνι, διότι της έλειπε η γλώσσα, μεταναστεύει και πετά χωρίς ποτέ να βρίσκει ησυχία, δεν κελαηδά αλλά τιτιβίζει διαρκώς με τρόπο ασυνάρτητο και άρρυθμο.
Συνεχώς πετά γύρω γύρω, από φόβο για τον Τηρέα φωνάζοντας ''ο Τηρέας με βίασε''.
Η Πρόκνη μεταμορφώθηκε σε αηδόνι, διότι θρηνούσε για το μικρό παιδί της και τον φώναζε συνεχώς ίτυ-ίτυ. Η Πρόκνη λέγεται και μελοποιός αηδών, διότι τεμάχισε τον Ίτυ και από λύπη θρηνεί το χαμό του μεταμορφωμένη σε πουλί, συνεχώς μοιρολογεί ίτυ-ίτυ. Όμως και ο Τηρέας μεταμορφώθηκε σε έποπα (τσαλαπετεινό), διότι έφαγε ως προσφάγι το παιδί του.(εποψάομαι=τρώω ως προσφάι).
Συνεχώς πετάει κυκλικά ρωτώντας ''πού; πού;'' ψάχνοντας να βρει τις δύο αδελφές.
.webp)
